1964 yılında Yukarı Mısır’da Asvan Barajı’nın yapılması her yıl Nil sularının taşarak Akdeniz’le karışmasını engellemiş oldu. Fosfat ve nitrat açısından zengin olan bu su, Doğu Akdeniz’de Nil’in ağzından Kıbrıs’a kadar uzanarak bölge hayatını büyük ölçüde etkiliyordu. Bu kaybı, balıkçılar özellikle sardalye avı yapanlar bariz bir şekilde hissediyordu. Yılda 20.000 sardalye yakalanırken şimdi bu sayı 1000 tona düştü.
Kıbrıs’ta görev yaptığım yıllarda hafta sonları balığa çıktığımda eli boş dönmemin nedenini öğrenmiş oldum! Ama Ege ve Marmara’nın verimliliği, dünyanın önemli nimetlerinden sardalye balığını bizden mahrum etmedi.
Sardalyeyi yem olarak kullananlara çok kızıyorum. Yahu kardeşim kocaman oltaya takıp sinarit, mercan yakalayınca ne olacak! Büyük balık yakalayacaksın da ne yapacaksın? Yesene güzelim sardalyeyi büyük balıklara yem edeceğine!
SAĞLIKLI VE LEZZETLİ
Sardalye balığıyla ilk tanışmam rahmetli anneannem Muammer Kemerli vasıtasıyla oldu. Beyaz peynir tenekelerinde tuza sardalye basardı. Annem de bahçede pulları ile deniz suyunu yıkamadan odun ateşinde tel ızgarada pişirirdi. Sonraları John Steinbeck’in ‘Sardalye Sokağı’ kitabını okurken ilgim daha çok arttı bu türe.
Temmuz ayında Gelibolu’da her yıl sardalye festivali düzenlenir. Türkiye’de sardalyenin Gelibolulu olduğu kabul görür. Ancak adı Sardunya Adasından gelir. 15’inci yüzyılda İngiliz balıkçılar bu adanın etrafında tonlarca balık yakalayınca adını ‘Sardalye’ koymuşlar.
GELECEĞİN BALIĞI
Sardalye balığı pelajik (su yüzeyinde sürüler halinde gezen) bir balıktır. Geceleri çok gezer ve balıkçılar onu tuzağa düşürür. Sardalye balığını tırsiye benzetenler var. Hatta sardalye diye insanları kandırıp tırsi balığı satan uyanık balıkçılar da yok değil. Büyük haksızlık… Çünkü tırsi çok kılçıklı…
Temmuz ayı sardalye balığının yağlanmaya başladığı zamanlardır. Sezonu kaçırırım diyenler, acele edip mangalda bütün olarak pişirebilirler. Ama kılçığıyla uğraşmak istemeyenler, soğan ve kıyılmış maydanozu harmanlayıp fileto iki sardalyenin arasına yerleştirip löp diye yutabilirler.
Ağustosu beklerseniz, sardalye yağının mangalı söndürmemesi için asma yapraklarına sararak ızgarada pişirip lezzetini arttırabilirsiniz. Muhteşem bir ekşilik verir asma yaprağı. Sardalye omega 3 yağ asitleri bakımından çok zengindir. Kuzey Afrika ülkelerinde deniz kenarı köylerde sardalye yiyerek 110 yaşına ulaşmış insanlar var. Milli ve yerli balığımız olan sardalye fiyat açısından da makuldür. Tek sıkıntısı narin yapısı. Ankara’ya ve Anadolu’ya ulaşmakta zorluk çekiyor.
Son Yorumlar