Çocukluğumda Çanakkale Boğazı’nın en dar yeri olan Çimenlik Kalesi’nin çok akıntılı yerinde, dizime kadar suya girer ve üşüyüp titreyinceye kadar sudan çıkmazdım. Tahta parçasına sarılı misina ile izmarit, karagöz, zargana, gelin balığı, kefal, kupes, çipura, ispari, melanur, lapin gibi balıkların peşinde sabahtan akşama kadar koşup ensemin kara oğlan dedirtecek kadar kapkara olduğu günlerin üzerinden çok seneler geçti. Şeytan oltasının ucundaki midye parçasını kaya balıkları tırtıklamaya başladığında nasıl heyecanlandıysam şimdi onları bilimin derinliklerinde araştırmak da aynı heyecanı veriyor. Sizlerle paylaştığım konuların çoğu denediğim, tattığım ve yaşadıklarımdan ibaret. Denizlerin derinliklerinde Tanrı öyle güzellikler sunuyor ki donup kalıyorsunuz.
BALIKLAR TEK CİNS KALINCA
Ortamlarında farklı cinsiyetten balık yoksa balıklar soylarının devamını sağlamak için mücadeleye girerler. Bu mücadelede baskın olan dişi olur ve kalır. Bir balık türünün neslini sürdürebilmesi, farklı ortam koşullarına karşın başarıyla üreyebilmesine ve böylece kesintisiz popülasyonlar oluşturmasına bağlıdır. Dolayısıyla her bir tür, belirli ekolojik koşullar altında ortaya çıktığından, o koşullara uygun uyarlanmalar gösteren bir üreme stratejisine sahiptir.
ÜREME STRATEJİLERİ
Balıklar yumurtlayanlar ve yavrulayanlar olarak iki kategoride incelenir. Yumurtlayan balıkların yumurtaları, geliştikleri yere göre pelajik (su kütlesinde) veya demersal (dipte) tipte olabilirler. Pelajik yumurtaların özgül ağırlığı, çevredeki sudan daha az olduğu için bu yumurtalar su içinde serbestçe yüzerler. Dünyadaki balık türlerinin oldukça büyük bölümü pelajiktir. Birçok balık türünde dişi ve erkek bireyler dış görünüşleriyle birbirlerine benzer. Ancak özel üreme davranışı gösteren türlerde eşeysel iki biçimlilik durumuna rastlanır. Bu türlerin erkek bireyleri, genellikle daha parlak ve göz alıcı renklere sahiptir.
HERMAFRODİT TÜRLER
Balıklar arasındaki çift eşeylilik bazı ailelere özgü bir özelliktir. Normal olarak çift eşeyli türlerde her iki cinsel organ da aynı zamanda olgunlaşır; buna eş zamanlı eşeysel iki biçimlilik denir. Hermafrodit türlerin kimilerindeyse ardışık eşeysel iki biçimlilik örneğine rastlanır. Yani bireyler önce erkek sonra dişi olurlar ya da tam tersi gözlenir. Önce erkek olanına protandri (çipura balığı), önce dişi olma haline protogini (orfoz balığı) denir.
18 yaşına kadar dişi olan orfoz balığının bu yaşta erkeklik üreme organı gelişir. Hayatlarının geri kalan kısmını erkek olarak geçirirler. Lagos balıklarının dişileri 5 kg ağırlıkta (bazen 3,5 kg’da) cinsiyet değiştirirler. Kupes balığı, bazı sinarit bireyler, ispari, sivriburun, karagöz, mırmır, melanur gibi balıklar da cinsiyet değiştirerek üreme yaparlar. Melanurların 24 cm üzerindekilerin hepsi dişidir. Kırma mercan, fangri, sarpa, izmarit, gelin balığı gibi tanıdığımız deniz balıkları hermafrodittir. Soyları tükenmesin diye dünyada yaşanan ilginç üreme olayları insanı şaşırtıyor. Çevrenin denizlere verdiği zararlar bir yana zamansız ve usulsüz avlanmanın gelecek nesilleri balıktan mahrum bırakacağı kesin. 18 yıl bekleyip bir defa çiftleşme fırsatı bulan orfozu, küçük yaşta zıpkınla vurup hava atmak pek yakın gelecekte sadece fotoğraflarına bakarak ah vah edeceğimizin göstergesidir. Üreme oluşmadan balıkları yakalamayın beyler! Bindiğimiz dalı kesiyoruz.
Son Yorumlar