John Steinbeck’in “Sardalye Sokağı”nı ilkokulda okuduğumda tanışmadım sardalye balığıyla. Sürekli haşır neşirdim zaten. Temmuz ağustos aylarında evimizin bahçesinde iki taş üzerine oturttuğumuz tel ızgarada cızır cızır seslerin, mis gibi deniz kokusunun izleri gitmiyor bir türlü. Hiçbir ekonomik değeri yoktu, o kadar bol avlanıyordu ki ağlar dolup taşardı. Sahilde canlı sardalyeyi yutan bir vatandaşın yüz hatları hep gözümün önünde.
GEZMEYİ SEVER
Hamsiden biraz daha az gezgindir ama yine de dolaşır durur sardalye. Eylül başında Marmara’ya veda edip Akdeniz’e doğru yola çıkar. Nisan sonunda ve mayısta tekrar Marmara’ya. Çanakkale’den geçer Gelibolu’da oyalanır. Konserveleri ile ünlenen Gelibolu’nun sembol balığıdır. Festivali bile yapılır her yıl. Alaeddin, Sarıkız, Yakşi Türkiye’nin ilk balık konserve fabrikalarıdır. Gelibolu’da balıkçı ağlarından kurtulan sardalyeler, İstanbul Boğazı’nın Karadeniz’le birleştiği noktaya kadar gelirler. Havayı ve suyu koklarlar. Karadeniz’e gelince uzayda olduklarını anlayıp kendi dünyalarında kalmayı tercih ederler! Az tuzlu suları sevmezler, yüzey balığı olduklarından Karadeniz’in çok hareketli sert ve fırtınalı yüzey sularından korkarlar.
ETİ DAYANIKSIZ
Rahmetli anneannem Biga’nın Kemer Köyü’nde doğup büyümüştü, denizden bereket fışkırdığı zamanları çok iyi bilirdi. Hiçbir nimeti ziyan etmezdi. Kullanılmış peynir tenekelerinde tuzlu sardalye ve lakerda yapmayı ondan öğrenmiştim. Raf ömrü uzun olmuyordu ama tam bir sağlık iksiriydi.
Sahil yöreleri dışındakilerin taze sardalye tüketme şansları çok az. Çünkü uzun mesafeli yolculuklarda dayanıksız eti dağılıyor. Solungaç galsamaları çok geniştir, sudan çıkar çıkmaz anında can verir. Çabuk bozulur. Hazirandan itibaren yağlanmaya başlayan sardalyelerin lezzeti ağustos sonuna kadar sürer.
ÖMRÜ UZATIR
Kalp damar hastalıklarının yaygınlaştığı ülkemizde omega 3 yağ asitlerinin en çok bulunduğu balıklardan biridir sardalye. Pişirilmesi kolaydır. Çiftliklerde üretilemez. Akdeniz ülkelerinde her öğün sardalye yiyerek yaşayan insanların ortalama yaş ömürlerinin çok uzun olması sardalyeye olan ilgiyi günden güne arttırmaktadır.
Izgarası oldukça lezzetlidir. Sahil kentlerinde denizden çıktığı haliyle pişirilir, yıkanmadan ve içi temizlenmeden. Asma yaprağında, sebzeli buğulama, sardalye kuşu gibi tarifleri de yapılabilir.
Son Yorumlar